Een nieuw onderzoek van UGent heeft de vermoedelijke oorzaak van fibromyalgie gevonden. Een recent artikel in EOS van Els Verweire bericht hier over.
bron afbeelding: www.onhealth.com
Een verstoorde balans van neurotransmitters in de insula ontregelt volgens hen het centrale zenuwstelsel en ligt niet alleen aan de basis van de chronische pijn bij fibromyalgie, maar ook van alle andere klachten die met de ziekte samenhangen
Ze vermoeden dat er sprake kan zijn van een genetische aanleg en dat omgevingsfactoren zoals stress een trigger kunnen zijn die de ziekte doet ontstaan.
Onderzoekers van de UGent vinden een nieuwe verklaring voor het chronisch pijnsyndroom fibromyalgie en banen de weg voor nieuwe behandelingen.
Tot naar schatting 5 procent van de Europese bevolking heeft last van fibromyalgie. Deze chronische aandoening gaat gepaard met aanhoudende pijnklachten in de spieren, gewrichten, pezen, ligamenten en organen die niet kunnen worden verklaard door aantoonbare weefselschade. Bovendien hebben veel patiënten last van chronische vermoeidheid, slaapapneu, blaas- en darmproblemen, angst- en slaapstoornissen, en hart- en bloeddrukproblemen. En ook voor deze bijkomende klachten is er geen duidelijke aanleiding.
Tot nu toe tastten wetenschappers in het duister over de oorzaak van dit chronische pijnsyndroom en is er ook geen behandeling die fibromyalgie kan genezen. Onderzoekers Boel De Paepe, Joél Smet, Chris Baeken, Jessica Van Oosterwijck en Mira Meeus van de UGent denken dat ze het mysterie gedeeltelijk hebben opgelost en dat hun bevindingen de basis kunnen vormen voor nieuwe therapieën die fibromyalgie kunnen genezen.
De symptomen, klachten en geassocieerde syndromen die voorkomen bij fibromyalgie. Figuur gebaseerd op Fig. 1 uit De Paepe et al. 2020.
Onevenwicht in hersengebied
De onderzoekers analyseerden de bestaande literatuur over de ziekte en wisten een aantal cruciale puzzelstukjes bij elkaar te leggen die kunnen verklaren wat fibromyalgie precies is en wat eraan te doen valt.
‘Ons vertrekpunt was dat veel mensen die chronisch pijn lijden waarvoor geen duidelijke oorzaak kan worden gevonden, daarnaast ook heel vaak lijden aan andere steeds terugkerende aandoeningen’, vertelt dr. Boel De Paepe. Zij is als wetenschapper verbonden aan het Neuromusculair Referentiecentrum van het UZ Gent en hoofdauteur van de studie. ‘Patiënten klagen bijvoorbeeld vaak dat ze hartkloppingen hebben of buiten adem zijn, ook al hebben ze geen inspanning geleverd. Door dit complexe klachtenpatroon worden deze patiënten vaak gevolgd door artsen met verschillende medische specialisaties. We wilden uitzoeken wat de gemene factor was tussen al die geassocieerde klachten, waarvan je in eerste instantie zou denken dat ze heel anders zijn van aard.’
Toen de onderzoekers de pijn en alle andere syndromen samenlegden, kwam een hersendeel duidelijk naar voor als een van de sleutelregio’s die al die verschillende symptomen kon verklaren. En dat was de insula, een hersengebied dat pijnprikkels verwerkt en processen van het autonome zenuwstelsel aanstuurt die onder meer hartslag, vertering en darm-peristaltiek regelen.
In hun zoektocht in de bestaande literatuur vonden ze een studie waaruit blijkt dat er bij ongeveer 60 procent van de patiënten met fibromyalgie een verminderde densiteit van de dunne zenuwvezels kon worden aangetoond. Deze vaststelling deed in eerste instantie denken aan dunnevezelneuropathie, een aandoening die tot pijnklachten in handen en voeten leidt en de oorzaak voor fibromyalgie bij lichamelijke processen lijkt te leggen. Maar uit een andere studie waarbij in proeven bij ratten het niveau van de neurotransmitter glutamaat in hun insula verhoogd werd, bleek dat de dieren niet alleen gevoeliger werden voor pijn, maar ook dat de dunne zenuwvezels in hun achterpoten minder dicht werden. Met andere woorden dat die verminderde zenuwdensiteit hoogstwaarschijnlijk werd veroorzaakt door een onevenwicht in de insula. Dat leek bevestigd te worden door een latere studie waaruit bleek dat ook bij fibromyalgiepatiënten de hoeveelheid glutamaat in de insula verhoogd was en dat dat in relatie stond met hoe die mensen experimentele pijn, zoals dat van een prikje, ervaarden.
De onderzoekers legden al die puzzelstukjes bij elkaar en stellen voorop dat er in de insula van fibromyalgiepatiënten een onevenwicht bestaat tussen enerzijds de stimulerende neuro-transmitter glutamaat en anderzijds de remmende neurotransmitter gamma-aminoboterzuur (GABA). Die verstoorde balans van neurotransmitters in de insula ontregelt volgens hen het centrale zenuwstelsel en ligt niet alleen aan de basis van de chronische pijn bij fibromyalgie, maar ook van alle andere klachten die met de ziekte samenhangen.
Waardoor dat onevenwicht precies wordt uitgelokt, weten ze nog niet. Ze vermoeden dat er sprake kan zijn van een genetische aanleg en dat omgevingsfactoren zoals stress een trigger kunnen zijn die de ziekte doet ontstaan. ‘Heel vaak kunnen patiënten met fibromyalgie duidelijk aangeven wanneer hun klachten begonnen zijn’, stelt dr. De Paepe. ‘Heel vaak was er sprake van een trigger, zoals een zware ziekte of een ingrijpende gebeurtenis in hun leven. Wij vermoeden dat er sprake is van een onderliggende genetische aanleg voor fibromyalgie en dat de ziekte pas naar boven komt in stresssituaties.’
Dat fibromyalgie vroeger werd weggezet als een ziekte van vrouwen in de veertig, is tegenwoordig volledig achterhaald. ‘De meeste patiënten zijn nog altijd vrouwen, maar ook mannen kunnen aan fibromyalgie lijden’, vertelt dr. De Paepe. ‘Bovendien is de leeftijd waarop mensen klagen over chronische pijnen die niet kunnen worden verklaard zeer variabel. Zelfs kinderen blijven er niet van gespaard.’
Niet te onderschatten belang
Het belang van deze nieuwe inzichten kan moeilijk worden onderschat. Interessant is onder andere dat de diagnose van fibromyalgie bij tot 60 procent van de patiënten objectief kan worden vastgesteld door op zoek te gaan naar beschadigingen in de kleine perifere zenuwen. Dat kan door een huidbiopsie te nemen maar ook door de vezeldensiteit in het hoornvlies te bepalen aan de hand van een techniek die corneale confocale microscopie heet.
Dat de ziekte medisch kan worden aangetoond is zeer belangrijk voor patiënten omdat het bewijst dat de ziekte niet tussen hun oren zit, maar een aantoonbare neurologische oorzaak heeft. ‘Tot nu toe wordt fibromyalgie gediagnosticeerd door andere zaken uit te sluiten’, vertelt dr. De Paepe. ‘Als er niks mis is in de spieren waarin je pijn hebt, is het wellicht fibromyalgie. Patiënten hebben daardoor vaak het gevoel dat er iets gemist wordt, terwijl pijn net een sterk signaal is van het lichaam dat er iets fout gaat.’
Daarnaast kunnen de bevindingen leiden tot nieuwe behandelingen voor fibromyalgie. Tot nu toe zijn patiënten alleen aangewezen op kinesitherapie, slaapadvies en cognitieve gedragstherapie om beter met hun klachten om te gaan, maar die kunnen de ziekte niet genezen. De insula kan het doelwit vormen voor nieuwe therapieën die fibromyalgie wel definitief kunnen doen verdwijnen.
‘Er zijn indicaties dat elektromagnetische stimulatie de werking van de insula kan normaliseren en gerichter werkt dan medicatie’
Er is nog geen erkende werkende behandeling die fibromyalgie kan genezen, maar er bestaat wel al medicatie die ingrijpt op de neurotransmitters, en er zitten nog meer neuromodulerende middelen in de pijplijn. ‘Voor fibromyalgie zouden ze de balans tussen glutamaat en GABA kunnen herstellen, ofwel door glutamaat te verminderen door de receptoren ervoor te blokkeren, ofwel door GABA-analogen te geven om het niveau van gamma-aminoboterzuur kunstmatig te verhogen’, vertelt dr. De Paepe. ‘Het nadeel daarvan is dat medicatie voor pijnbestrijding veelal systemisch werkt en effecten heeft op het hele lichaam, wat vervelende bijwerkingen kan veroorzaken. Selectievere medicatie en technieken kunnen dit vermijden, bijvoorbeeld door lokaal de insula zelf elektromagnetisch te stimuleren. Dat is voorlopig nog experimenteel, maar er zijn indicaties dat dat de werking van de insula kan normaliseren en gerichter werkt dan medicatie.’
Fantoompijn
Dr. De Paepe wijst tot slot nog op de gelijkenissen tussen fibromyalgie en fantoompijn. ‘Vroeger kregen patiënten met een geamputeerde arm die klaagden over pijn in hun arm te horen dat ze geen pijn konden ervaren omdat ze die arm niet meer hadden. Nu is fantoompijn erkend als een duidelijk pijnsyndroom. Net zoals bij mensen met fantoompijn functioneert het pijnverwerkingsmechanisme van het lichaam van fibromyalgiepatiënten niet meer zoals het hoort, waardoor ze pijn blijven ervaren, ook lang nadat de veroorzaker van die pijn is verdwenen. Dat mechanisme proberen wetenschappers te ontrafelen en te herstellen.’
Waarom je toch de stap moet nemen om te werken aan het omgaan én verminderen van voortdurende stress. Het goede nieuws? Het negatieve effect van stress is omkeerbaar in het brein..
Madhumita Mirgia – Hoe stress het brein beïnvloed (engels)
10 tot 45% van de volwassen heeft regelmatig
problemen met in slaap vallen en/of in slaap blijven
“Onderzoek wijst uit
dat tussen de 10 en 45% van de volwassenen regelmatig problemen geeft met
vallen of in slaap blijven.”
“Dit is een ernstig probleem, omdat een slechte slaapkwaliteit een negatieve invloed kan hebben op zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid en de dagelijkse functie kan verstoren” Dr. Lopresti, Murdoch Universiteit Australië.
Onderzoek
Samenvatting: 14 mg saffraan extract
tweemaal daags gedurende achtentwintig dagen verbeterde slaapkwaliteit bij
volwassenen die slaapstoornissen meldden. Patiënten rapporteerden verbetering
in slaap na slechts zeven dagen na het nemen van het saffraan-extract.
Recent onderzoek van de
Murdoch University heeft aangetoond dat saffraan de kwaliteit van de slaap kan
verbeteren bij volwassenen die slecht slapen.
Hoofdonderzoeker Dr.
Adrian Lopresti, wiens eerder onderzoek toonde dat saffraan een effectief
natuurlijk middel was voor de behandeling van milde tot matige depressie, zei
dat een van de kenmerken van dát onderzoek verbeteringen in de slaap toonde.
“In dit nieuwe
onderzoek werden vrijwilligers gebruikt die niet werden behandeld voor
depressie, fysiek gezond waren, al minstens vier weken medicatievrij waren –
afgezien van de anticonceptiepil – en zelf gerapporteerde symptomen van slechte
slaap hadden.”
“Uit ons vorige onderzoek
bleek dat saffraan een effectieve aanvulling was op farmaceutische
antidepressiva bij patiënten met milde tot matige depressie. Omdat veel van
deze mensen verbeteringen in hun slaap rapporteerden, richtten we ons in dit
onderzoek op gezonde volwassenen die over het algemeen geen medicatie hadden
maar langer dan vier weken lang slecht hadden geslapen. ”
Dr. Lopresti zei dat de
resultaten van de Murdoch University-studie wijzen op een gestandaardiseerd
saffraan-extract (affron®) met een dosis van 14 mg, tweemaal daags gedurende 28
dagen verbeterde slaapkwaliteit bij volwassenen met zelf gerapporteerde slechte
slaap, waarbij de meeste van deze veranderingen plaatsvonden in de eerste 7
dagen van behandeling.
“Naast de verbeterde
slaap, toonde de studie aan dat saffraan goed werd verdragen zonder gemelde
nadelige effecten,” zei Dr. Lopresti. De onderzoekers meldden echter dat,
hoewel de resultaten positief waren, de bevindingen replicatie vereisen met een
grotere steekproefomvang en verschillende populaties. “Ons vroege
onderzoek is inderdaad positief en er zijn aanwijzingen dat het nemen van een
gestandaardiseerd saffraan-extract gepaard gaat met verbeteringen in de
slaapkwaliteit,” zei Dr. Lopresti. “Om deze bevindingen te
verifiëren, is echter verder onderzoek met grotere steekproefgroottes,
behandelingsperioden en vrijwilligers met verschillende kenmerken
vereist.”
Wie last heeft van
rugpijn krijgt allerlei adviezen. Australische kinesitherapeuten evalueerden
tien populaire, maar vaak ook ongelukkige, overtuigingen over rugpijn en
weerlegden deze.
Chronische rugpijn is zelden gevaarlijk
Aanhoudende rugpijn kan
je zorgen baren, maar is zelden levensbedreigend en de kans is klein dat je
eindigt in een rolstoel.
Ouder worden is geen oorzaak van rugpijn
Bijna allemaal denken we
dat ouder worden je kans op rugpijn vergroot, maar daarvoor is geen enkel
wetenschappelijk bewijs. Erkende behandelingen zijn trouwens op alle leeftijden
nog zinvol.
Chronische rugpijn is zelden geassocieerd met
ernstige weefselschade
Een rug is sterk. Als je
een blessure aan de rug oploopt, herstelt het weefsel zich meestal binnen de
drie maanden. Als rugpijn toch langer aanhoudt, dan is er meer aan de hand.
Stress, spanning, vermoeidheid of te weinig beweging maken je rug gevoeliger
voor overbelasting blessures bij een eenvoudige beweging.
Scans vinden zelden de oorzaak van rugpijn
Scans zijn enkel zinvol
voor een beperkt aantal patiënten. Op scans zijn vaak wel afwijkingen te zien,
maar het is niet duidelijk in welke mate deze afwijkingen ook bij mensen zonder
rugpijn voorkomen. Er is ook zelden een verband tussen een afwijking en een
bepaalde graad van pijn.
Pijn tijdens bewegen is niet altijd slecht
Als je een pijnlijke rug
hebt, dan is het normaal dat je tijdens het bewegen pijn voelt. Dat wil niet
zeggen dat je beweging moet vermijden. Integendeel, het is veilig om te bewegen
en vaak neemt pijn ook af naarmate je vaker beweegt. Voldoende bewegen is
trouwens één van de meest effectieve manieren om rugpijn te behandelen.
Rugpijn is niet veroorzaakt door een slechte
houding
Zitten, staan of buigen
kan in bepaalde houdingen pijnlijk zijn, maar hoe we zitten, staan of buigen is
zelden de oorzaak van die pijn. Het is veilig om de rug te ontspannen terwijl
je zit, buigt of heft.
Rugpijn is niet het gevolg van zwakke rompspieren
Sterk zijn is zinvol
wanneer je je spieren wil gebruiken, maar het heeft geen zin om je rompspieren
voortdurend op te spannen. Leer om je rompspieren te ontspannen tijdens
dagelijkse activiteiten
Je rug slijt niet sneller door gebruik (in
tegendeel)
Buigen, heffen, dragen…
het zijn activiteiten waarvan we soms denken dat ze slecht zijn voor de rug.
Het tegendeel is waar. Ze versterken net de rug, net zoals gewichten heffen in
de fitness je spieren sterker maakt. Natuurlijk ben je voorzichtig met je rug,
en bouw je een belasting geleidelijk op.
Een plotse, hevige pijnprikkel is geen blessure
Een pijnlijke, intense
“steek” in je rug kan beangstigend zijn, maar betekent zelden dat je rug
beschadigd is. De meest voorkomende oorzaken van zo’n pijnprikkel zijn slaaptekort,
stress, spanning, zorgen of inactiviteit. Die zorgen ervoor dat je rug
gevoeliger wordt voor overbelasting. Hou deze factoren onder controle om een
volgende pijnprikkel te voorkomen. En behandel zo’n pijnprikkel niet als een
blessure, maar blijf kalm, ontspan en blijf bewegen.
Injecties, operaties en sterke medicatie helpen
zelden
Injecties in de
wervelkolom, een operatie en sterke pijnstillers zoals opioïden zijn op lange
termijn weinig effectief tegen rugpijn. Die interventies houden trouwens ook
risico’s in en ze kunnen ongewenste neveneffecten veroorzaken. De sleutel tot
succes is het vinden van eenvoudige manieren om je pijn onder controle te
krijgen.
Waarom moeten lijders aan migraine zorgen dat ze stress op een aanvaardbaar niveau houden? En waarom moeten ze zeker niet tot aan de laatste dag van hun vakantie keihard doorwerken zodat alles ‘netjes’ achtergelaten wordt?
Een interview met Neuroloog
Jan Versijpt over triggers van Migraine.
Triggers zijn soms ‘volksmythen’ en soms heb je ‘gewoon’ pech..
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish.AcceptRead More
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.